O niektórych osobach mówi się, że zabierają pracę do domu. Albo że praca jest ich całym życiem. Mogłoby się wydawać: ideał dla każdego pracodawcy. Okazuje się jednak, że czasem nadmierne zaangażowanie może stać się problemem – dla samego pracownika, dla zespołu, wreszcie dla całej organizacji. Choć „nadmierne zaangażowanie” to sformułowanie nie do końca adekwatne – nie ma nic złego w tym, że ktoś spełnia się w pracy; będę więc w dalszej części używał zwrotu „toksyczne zaangażowanie”, lepiej opisującego zjawisko. Między „zwyczajnym” a toksycznym (czyli takim, które przynosi więcej szkody, niż pożytku) zaangażowaniem jest wyraźna, choć niekiedy cienka granica. Poniżej kilka słów o tym, jak nie przekroczyć tej granicy i gdzie ją należy postawić.
Jak zapał może podpalić zespół sprzedaży
Zespół nie jest kolarskim peletonem – nie ma w nim miejsca na indywidualne ucieczki. Sukces zespołu bierze się ze wspólnej pracy wszystkich jego członków. Słowo-klucz to w tym przypadku współdziałanie – każdy wykonuje swoją część zadania, żeby osiągnąć wspólny cel. Co się dzieje, kiedy w takim zespole jedna osoba zaczyna się angażować zdecydowanie bardziej niż pozostałe? Mniej więcej to, co w orkiestrze, w której podczas wykonywania sentymentalnej ballady perkusista nagle zaczął grać głośne i ekspresyjne solo. Albo, jeszcze bardziej obrazowo, gdyby jedno z kół pojazdu zaczęło nagle obracać się szybciej. Zamiast harmonii – dysonans, zamiast równej, pewnej jazdy – katastrofa.
Szkolenie ze sprzedaży – sprawdź.
Teatr jednego aktora
Czasem taka osoba tworzy jeszcze nieświadomie wokół siebie swego rodzaju spektakl zaangażowania i wtedy jest jak w dowcipie: „Jest tyle pracy, że nie ma czasu na załadowanie taczki”. Ten żart jest nie tylko o ludziach udających, że pracują, ale też o tych pracujących za bardzo. Bardzo często pojawia się u nich myśl „Jak to, ja tu sobie wypruwam żyły, a cała reszta nie angażuje się równie mocno”, a stąd już tylko krok do mniej lub bardziej otwartej agresji wobec współpracowników. Bo nie trzymają standardu, którego oczekuje ich zaangażowany kolega/koleżanka.
Toksycznie zaangażowanie może wpływać destrukcyjnie nie tylko na zespół, obniżając jakoś jego współpracy – to także pewny przepis na frustrację, przemęczenie, a w konsekwencji wypalenie zawodowe; ja się poświęcam dla firmy, a tymczasem nie tylko nikt tego nie docenia, ale w dodatku ludzie zaczynają mieć do mnie jakieś pretensje. Może także zmienić samą kulturę pracy – to wtedy, kiedy do zaangażowania dochodzą elementy spektaklu: nieważnie, co robię, ważne, by szef widział, jak ciężko pracuję.
Presja czy motywacja?
Zdarza się – obserwuję to czasem w zespołach sprzedażowych, gdzie ten komponent współdziałania jest mniej istotny, bo handlowcy samodzielnie pracują na wyniki – że szefostwo stawia takiego toksycznie zaangażowanego pracownika jako wzór: pracujcie tak mocno, róbcie tak dużo, a będziecie odnosić sukcesy. Efekt jest odwrotny od zamierzonego – demotywuje to resztę zespołu, który coraz bardziej dystansuje się nie tylko od swoich celów, ale i od całej organizacji. Jest jeszcze gorzej, kiedy toksyczne zaangażowanie dotyczy samego szefostwa – podejście „pracuję od piątej rano do dwudziestej drugiej i tego samego oczekuję od swoich ludzi” to doskonały patent na zdemotywowanie zespołu i ciągłą rotację pracowników.
Skąd się bierze toksyczne zaangażowanie i jak mu zapobiegać
Z czego bierze się toksyczne zaangażowanie? Najczęściej z równie toksycznej, wybujałej ambicji, ale też ze zwyczajnego lęku – bo jeśli nie będę pracować ponad siły, to zostanę odebrany jako osoba leniwa, a na moje miejsce przyjdzie ktoś bardziej zaangażowany, bardziej skłonny do poświęceń. Wiele zależy tu od samej kultury organizacyjnej w firmie – jeżeli pracownik będzie otrzymywał regularny i rzeczowy feedback dotyczący jego pracy, ryzyko toksycznego zaangażowania będzie stosunkowo niskie.
U podstaw toksycznego zaangażowania leżą zazwyczaj dobre intencje, ale nie wolno w drodze do wysokich wyników zatracać się i zapominać o swoim zdrowiu, o relacjach ze współpracownikami, o równowadze, bez której zamiast sukcesu czeka nas rozczarowanie, zniechęcenie i frustracja.
Potrzebny dobry trener sprzedaży?
